Τομογράφοι αρχίζουν να βλέπουν το περιεχόμενο των ονείρων

Τομογράφοι αρχίζουν να βλέπουν το περιεχόμενο των ονείρων

Για πρώτη φορά στα χρονικά της μελέτης των ονείρων, Ιάπωνες ερευνητές αναφέρουν ότι μπόρεσαν να προβλέψουν με σχετική ακρίβεια το θέμα των ονείρων που έβλεπαν τρεις εθελοντές. Η μελέτη αποκαλύπτει τη συμμετοχή της όρασης στα όνειρα και δείχνει να επιβεβαιώνει ότι οι νυχτερινές μας περιπέτειες σπάνια μένουν στη μνήμη όταν ξυπνάμε.

Η εντυπωσιακή έρευνα έρχεται από την ομάδα του Γιουκιγιάσου Καμιτάνι, νευροεπιστήμονα στα Εργαστήρια Υπολογιστικής Νευροεπιστήμης ATR στο Κιότο, ο οποίος είχε αναφέρει πέρυσι ότι μπόρεσε να μαντέψει ποιες εικόνες κοιτούσαν οι εθελοντές στο εργαστήριο εξετάζοντας την εγκεφαλική τους δραστηριότητα.

Τώρα, ο Καμιτάνι αναφέρει ότι έκανε το ίδιο με αυτά που έβλεπαν οι εθελοντές στον ύπνο τους. Για να γίνει αυτό, βέβαια, οι εθελοντές είχαν δώσει πρώτα λεπτομερείς αναφορές των ονείρων τους, οπότε οι ερευνητές γνώριζαν εκ των προτέρων το ρεπερτόριο που θα έπρεπε να αναλύσουν.

Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Εταιρείας για τη Νευροεπιστήμη στη Νέα Ορλεάνη.

Πείραμα εν ώρα ύπνου

Οι ερευνητές ζήτησαν από τρία άτομα να κοιμηθούν στο εργαστήριο, ενώ ταυτόχρονα η εγκεφαλική τους δραστηριότητα εξεταζόταν με ηλεκτροεγκεφαλογράφο και με λειτουργικό μαγνητικό συντονισμό (fMRI) -μια παραλλαγή της μαγνητικής τομογραφίας που παρακολουθεί τον εγκέφαλο σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.

Κάθε φορά που τα σήματα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος έδειχναν ότι ο εθελοντής ονειρευόταν, οι ερευνητές τον ξυπνούσαν και τον ρωτούσαν για το όνειρο. Περίπου δέκα μέρες αργότερα, είχαν συγκεντρωθεί δεδομένα για περίπου 200 όνειρα.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τις αναφορές και διάλεξαν 20 κατηγορίες ονείρων οι οποίες αντιστοιχούσαν σε λέξεις όπως «αυτοκίνητο», «υπολογιστής», «άνδρας» και «γυναίκα».

Στην επόμενη φάση, οι εθελοντές υποβλήθηκαν σε fMRI την ώρα που κοιτούσαν εικόνες αυτών των κατηγοριών -εικόνες αυτοκινήτων, υπολογιστών κλπ. Τα σήματα που καταγράφηκαν στον τομογράφο αποτέλεσαν στη συνέχεια το κλειδί για την ανάλυση των ονείρων.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές αναζήτησαν τα σήματα αυτά στις καταγραφές που είχαν συγκεντρωθεί στη διάρκεια ονείρων. Και πράγματι, η ανάλυση έδειξε ότι τα σήματα όντως εμφανίζονταν την ώρα που οι εθελοντές ονειρεύονταν.

«Δημιουργήσαμε ένα μοντέλο που μας επέτρεψε να προβλέπουμε ποια κατηγορία περιεχομένου εμφανιζόταν στα όνειρα» αναφέρει ο Δρ Καμιτάνι στο δικτυακό τόπο του περιοδικού Nature. «Αναλύοντας την εγκεφαλική δραστηριότητα τα τελευταία εννέα δευτερόλεπτα πριν ξυπνήσει ο εθελοντής, μπορούσαμε να προβλέψουμε αν για παράδειγμα υπήρχε ένας άνδρας στο όνειρο, με ακρίβεια 75-80%».

Τα αποτελέσματα, σχολιάζουν οι ερευνητές, επιβεβαιώνουν ότι τα όνειρα και η οπτική αντίληψη χρησιμοποιούν κοινές αναπαραστάσεις στον εγκέφαλο -με άλλα λόγια, τα όνειρα είναι κάτι που κυριολεκτικά «βλέπουμε» με τα συστήματα της όρασής μας.

Επιπλέον, η μελέτη δείχνει ότι τα όνειρά μας είναι φευγαλέα, αφού η ακρίβεια των μετρήσεων ήταν μέγιστη στα τελευταία δευτερόλεπτα πριν οι εθελοντές ξυπνήσουν -ένδειξη ότι τα όνειρα αποθηκεύονται στη βραχυπρόθεσμη μνήμη και συνήθως ξεχνιούνται σε λίγα δευτερόλεπτα.

Η έρευνα, βέβαια, δεν προσφέρει απαντήσεις για τα μεγαλύτερα ερωτήματα που απασχολούν τους νευροεπιστήμονες: το γιατί κοιμόμαστε και το γιατί ονειρευόμαστε.

Ποιος ξέρει; Ίσως στο μέλλον οι τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου θα μας αποκαλύψουν λεπτομέρειες για τη νυχτερινή ζωή μας τις οποίες ούτε εμείς οι ίδιοι δεν γνωρίζουμε.