Η κοινωνική απομόνωση των ηλικιωμένων συντελεί στον πρόωρο θάνατο
Οι
λιγοστές κοινωνικές επαφές ενδεχομένως να συντελούν σε πρόωρο θάνατο των
ηλικιωμένων ατόμων, ακόμη και στις περίπτωση που έχουν επιλέξει να ζουν
μοναχικά, σύμφωνα με βρετανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Proceedings of the National Academy of Sciences
(PNAS).
Αντιθέτως, η ενθάρρυνση των κοινωνικών σχέσεων και επαφών,
δηλαδή η καταπολέμηση της κοινωνικής απομόνωσης, μπορεί να αυξήσει το
προσδόκιμο ζωής.
Οι ερευνητές του ερευνητές του Τμήματος Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας του
Πανεπιστημίου του Λονδίνου, με επικεφαλής τον
Δρ Άντριου Στεπτόου μελέτησαν 6.500 άνδρες και γυναίκες ηλικίας άνω των 52
ετών. Αξιολόγησαν, για μια χρονική περίοδο επτά ετών, τον κίνδυνο θανάτου αυτών
των ατόμων σε σχέση με την ψυχική κατάστασή τους και τις συνθήκες ζωής τους.
Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι οι ηλικιωμένοι που είναι κοινωνικά
απομονωμένοι, έχουν 26% αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου συγκριτικά με τους
συνομηλίκους τους που έχουν πλούσια κοινωνική ζωή.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο κίνδυνος αυτός απορρέει από το
γεγονός ότι όταν ένας ηλικιωμένος ζει απομονωμένος, δεν έχει κάποιον να
φροντίσει για τη σωστή διατροφή του, για να πάρει το φάρμακό του ή για να τον
βοηθήσει σε μια επείγουσα περίπτωση.
Γι’ αυτό οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι ακόμα και όταν οι
ηλικιωμένοι έχουν επιλέξει να ζουν μόνοι, δηλαδή ευχαριστιούνται τη μοναξιά
τους, πρέπει να έχουν περιοδική επαφή με κάποιους ανθρώπους, που θα τους
συμβουλεύουν και θα τους υποστηρίζουν.
Η μελέτη δείχνει ότι η συναισθηματική (υποκειμενική) μοναξιά
(ένα αίσθημα απογοήτευσης από τις κοινωνικές σχέσεις και μια δυσκολία
επικοινωνίας με τους άλλους) αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου για τους ηλικιωμένους,
όμως οι συνέπειες της (αντικειμενικής) κοινωνικής απομόνωσης φαίνεται να είναι
ακόμα πιο επικίνδυνες.
Το βασικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι η κοινωνική
απομόνωση δρα ανεξάρτητα από τη μοναξιά ως παράγων κινδύνου, που υποσκάπτει
ακόμα πιο πολύ την υγεία και τελικά μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο.
Η περιορισμένη επαφή κάποιου με την οικογένειά του, με
φίλους, με τη γειτονιά, με διάφορες οργανώσεις και γενικότερα με την κοινωνία,
θεωρείται κοινωνική απομόνωση και σχετίζεται, αλλά δεν ταυτίζεται με τη
μοναξιά. Σύμφωνα με την μελέτη, το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας αφορούσε
αυτούς που ταυτόχρονα βιώνουν μοναξιά και κοινωνική απομόνωση.
Η έρευνα έδειξε ότι τόσο το υποκειμενικό αίσθημα της
μοναξιάς, όσο και η αντικειμενική κατάσταση της κοινωνικής απομόνωσης αυξάνουν
τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Όμως, ενώ η σχέση μεταξύ μοναξιάς και πρόωρου
θανάτου αφορά κατά βάση όσους ανθρώπους έχουν σωματικά ή ψυχικά προβλήματα,
στην περίπτωση της κοινωνικής απομόνωσης αυξάνει ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου
ανεξάρτητα από τη σωματική και ψυχική υγεία κάποιου.
Η μελέτη επισημαίνει πως οι κοινωνικές επαφές και η ύπαρξη
ενός κοινωνικού δικτύου είναι ζωτικά για την ευημερία ενός ανθρώπου. Η
κοινωνική απομόνωση εξελίσσεται σταδιακά σε πρόβλημα κατά τη μέση και ιδίως
κατά την τρίτη ηλικία, όταν μπορεί να συνδυαστούν διάφοροι παράγοντες, όπως η
μείωση του εισοδήματος, οι κινητικές δυσκολίες και ο θάνατος φίλων και
συγγενών, με συνέπεια να περιορίζονται οι δυνατότητες για κοινωνικές επαφές,
ακόμα και αν υπάρχει η σχετική επιθυμία εκ μέρους του ηλικιωμένου.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα κοινωνικά
απομονωμένα και τα μοναχικά άτομα κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιαγγειακές
παθήσεις, λοιμώδεις νόσους, εκφύλιση των γνωστικών λειτουργιών του εγκεφάλου
κ.α. Επίσης κινδυνεύουν από υπέρταση και χρόνιες φλεγμονές, διαταραχή του
μεταβολισμού και μικρότερη αντοχή στο στρες.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, η μοναξιά πλήττει
περισσότερο τις γυναίκες, ενώ η κοινωνική απομόνωση και τα δύο φύλα εξίσου. Τα
απομονωμένα άτομα είναι συχνότερα ανύπαντρα, με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο
και με χειρότερη υγεία γενικά.
Άλλοι ερευνητές, πάντως, εμφανίζονται επιφυλακτικοί για το
κατά πόσο η κοινωνική απομόνωση από μόνη της, μικραίνει τη ζωή, ακόμα και αν
δεν συνοδεύεται από το αίσθημα της μοναξιάς. Οι βρετανοί ερευνητές απαντούν ότι
η μοναξιά δεν πρέπει ασφαλώς να αγνοείται, αλλά η κοινωνική απομόνωση ως
αντικειμενική κατάσταση παίζει εξίσου καθοριστικό και ξεχωριστό ρόλο ως παράγων
κινδύνου που μειώνει το προσδόκιμο ζωής.