Προσδιορισμός και θεραπευτική αντιμετώπιση των φοβιών

Προσδιορισμός και θεραπευτική αντιμετώπιση των φοβιών

Ο ορισμός των φοβιών

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση, η φοβία αποτελεί έναν παράλογο και υπερβολικό φόβο απέναντι σε ένα αντικείμενο ή μία κατάσταση. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, η φοβία περιλαμβάνει την αίσθηση του κινδύνου ή του φόβου οργανικής ή/και σωματικής βλάβης. Παραδείγματος χάριν, όσοι πάσχουν από αγοραφοβία φοβούνται να παγιδευτούν σε ένα μέρος ή και κατάσταση όπου δεν διαφαίνεται πιθανή ‘έξοδος’.

Συμπτώματα των Φοβιών

Τα φοβικά συμπτώματα εκπορεύονται μέσω της έκθεσης στο αντικείμενο ή την κατάσταση του φόβου. Επίσης, ακόμη και έπειτα από την απλή σκέψη σχετικά με το αντικείμενο του φόβου ενδέχεται να βιωθεί φοβικό σύμπτωμα. Τα συνηθέστερα συμπτώματα που σχετίζονται με τις φοβίες περιλαμβάνουν:

Ζάλη

Δύσπνοια

Ναυτία

Αισθήματα που βρίσκονται στη σφαίρα εκτός της πραγματικότητας

Φόβος θανάτου

Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτά τα συμπτώματα ενδέχεται να εξελιχθούν και να γιγαντωθούν σε μία ολική κρίση πανικού. Ως αποτέλεσμα αυτών των συμπτωμάτων, ορισμένοι άνθρωποι εισέρχονται με τη θέληση τους στη διαδικασία της απομόνωσης, που τους οδηγεί σε σοβαρότατες δυσκολίες στην καθημερινή τους ζωή. Σε άλλες περιπτώσεις, το άτομο ενδέχεται να αποζητήσει ιατρική φροντίδα εξαιτίας της συνεχούς ανησυχίας σχετικά με μία κατά φαντασίαν νόσο ή με τον ‘επερχόμενο’ θάνατο.

Τύποι Φοβιών

Υπάρχουν και έχουν ταξινομηθεί τρείς κύριοι τύποι φοβιών:

1. Οι κοινωνικές φοβίες – οι φόβοι των κοινωνικών καταστάσεων και συναναστροφών
2. Αγοραφοβία— ο φόβος εγκλωβισμού σε ένα μέρος ή κατάσταση δίχως έξοδο.
3. Ειδικές φοβίες – ο φόβος ενός ειδικού αντικειμένου (όπως φίδια ή έντομα).

Ακολούθως, υπάρχουν τέσσερις κύριοι τύποι ειδικών φοβιών:

1. Φοβίες απέναντι στο φυσικό περιβάλλον – φόβος απέναντι στους κεραυνούς, το νερό, τις καταιγίδες και ούτω καθεξής.
2. Φοβίες απέναντι στα ζώα – φόβος απέναντι στα φίδια, τα τρωκτικά, τις αράχνες κ.ο.κ.
3. Ιατρικές ή νοσοκομειακές φοβίες— ο φόβος της θέασης αίματος, της υποβολής σε παρακέντηση (ένεση), της επίσκεψης σε γιατρό, , κ.ο.κ
4. Απέναντι σε καταστάσεις ή συνθήκες — ο φόβος απέναντι στις γέφυρες, της εξόδου από το σπίτι, της οδήγησης, κ.ο.κ.

Επιπολασμός των φοβιών

Οι φοβίες είναι ένα αρκετά συχνό φαινόμενο ανάμεσα στους πληθυσμούς. Στην Αμερική οι φοβίες επηρεάζουν περισσότερο από το 10% του πληθυσμού και αποτελεί την πιό συχνή ψυχική διαταραχή στη χώρα. Είναι γεγονός ότι οι γυναίκες επηρεάζονται εντονότερα από ότι οι άντρες, και είναι ενθαρρυντικό ότι οι περισσότεροι ασθενείς αναγνωρίζουν ότι ο φόβος τους είναι παράλογος και έτσι λαμβάνουν ενεργά μέτρα για να καταπολεμήσουν τη φοβία τους.

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών, μόνο περίπου το 10 τοις εκατό των αναφερθέντων περιστατικών μετατρέπονται σε μακροχρόνιες φοβίες ή φοβίες που διαρκούν καθόλη τη πορεία της ζωής του ατόμου.

Θεραπείες των Φοβιών

Υπάρχει μία πλειάδα διαφορετικών θεραπευτικών προσεγγίσεων των φοβιών. Η αποτελεσματικότητα μίας θεραπείας εξαρτάται από το άτομο/πάσχοντα και τον τύπο της φοβίας. Αναφέρουμε εδώ συνοπτικά μερικές μόνο πιθανές εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις:

Στις θεραπείες έκθεσης, ο ασθενής εκτίθεται στο αντίκειμενο του φόβου με σκοπό να βοηθηθεί στο να καταπολεμήσει την φοβία του.

Ένας τύπος θεραπείας έκθεσης ή εκθετικής θεραπείας είναι η θεραπεία της ΄υπερχύλισης’ (flooding), κατά την οποία ο ασθενής έχει να αντιμετωπίσει το αντικείμενο του φόβου του για μία παρατεταμένη χρονική περίοδο δίχως δυνατότητα αποφυγής ή απόδρασης. Ο στόχος αυτής της μεθόδου είναι να βοηθήσει το άτομο που βιώνει φοβικά συμπτώματα να αντιμετωπίσει τον φόβο του και να συνειδητοποιήσει ότι το αντικείμενο του φόβου δεν θα το βλάψει.

Ακόμη μία μέθοδος θεραπείας των φοβιών είναι οι εναλλακτικές αντιμετωπίσεις (counter-conditioning). Σε αυτήν την μέθοδο, ο ασθενής μαθαίνει να ανταποκρίνεται διαφορετικά και στην ουσία με νέο τρόπο στο αντικείμενο του φόβου του. Αντί να πανικοβληθεί ο ασθενής μαθαίνει εναλλακτικές τεχνικές χαλάρωσης ώστε να αντικαταστήσει τα αισθήματα άγχους και φόβου. Η νέα αυτή συμπεριφορά είναι ασύμβατη με την προγενέστερη αντίδραση πανικού, και έτσι σταδιακά τα φοβικά συμπτώματα και αποκρίσεις εξασθενούν. Η μέθοδος των εναλλακτικών αντιμετωπίσεων χρησιμοποιείται συνηθέστερα στους ασθενείς που δεν δύνανται να υποβληθούν σε θεραπείες έκθεσης.

http://psychology.about.com/od/phobias/f/dis_phobiadef.htm