Οι εγκεφαλικές διεργασίες της αγάπης
Η επιστήμη της αγάπης είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο. Ωστόσο, οι
επιστήμονες έχουν αρχίσει να αποκτούν
γνώσεις σχετικά με τη φύση και την προέλευση της. Μπορούμε τώρα να δούμε
μέσα στο ανθρώπινο μυαλό και να αντιληφθούμε τις δραστηριότητες και βιοχημικές
αλλαγές που λαμβάνουν χώρα, να διερευνήσουμε διάφορες ανθρώπινες εμπειρίες, να
μελετήσουμε το πώς επιλέγουμε τους συντρόφους μας και να αναζητήσουμε τις ρίζες
στην εξέλιξη της αγάπης.
Τι
συμβαίνει λοιπόν κατά τη διάρκεια που βιώνουμε την ευφορία αλλά και την
απελπισία, όταν ερωτευόμαστε;
Όταν
ερωτευόμαστε, ο εγκέφαλος εμφανίζει ομοιότητες με μια ήπια μορφή παραφροσύνης ή
ομοιότητες όπως αν πάσχαμε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Οι μελέτες
δείχνουν ότι την πρώτη φορά που ερωτεύεσαι, τα επίπεδα της σεροτονίνης πέφτουν
κατακόρυφα και τα κέντρα του εγκεφάλου πλημμυρίζουν με ντοπαμίνη. Αυτό μπορεί
να παρομοιαστεί με ένα εθιστικό ναρκωτικό, που δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς στο
μυαλό μας μεταξύ της ευχαρίστησης και του αντικειμένου της αγάπης μας.
Ο πόθος
οδηγείται από ορμόνες όπως η τεστοστερόνη, η οποία μπορεί να πέσει επίσης
κατακόρυφα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τα επίπεδα της ορμόνης του “άγχους”,
κορτιζόλης αλλά και της χημικής σύστασης φαινυλεθυλαμίνης ,αυξάνοντας τον
ενθουσιασμό.
Άλλες
ορμόνες, όπως η ωκυτοκίνη
και η βαζοπρεσσίνη, εκκρίνονται
αργότερα και φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στη σύναψη μακροχρόνιων δεσμών.
Τα ζευγάρια που
είναι μαζί για πολλά χρόνια δείχνουν αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται
με αυτές τις χημικές ουσίες, όταν κοιτάζουν φωτογραφίες του συντρόφου τους. Η
ωκυτοκίνη παράγεται όταν τα ζευγάρια κάνουν σεξ, αγγίζονται και φιλιούνται. Η
ορμόνη αυτή μας κάνει να νιώθουμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, βοηθά στο να
ξεπεραστεί ο "κοινωνικός φόβος" και είναι σημαντική για το δέσιμο του
ζευγαριού.
Τομογραφίες
εγκεφάλων ανθρώπων ερωτευμένων, δείχνουν ότι η παλιά παροιμία “η αγάπη είναι
τυφλή" είναι πραγματικά αληθινή. Όταν οι περιοχές του εγκεφάλου είναι πλημυρισμένες
από ντοπαμίνη, οι περιοχές που συνδέονται με τα αρνητικά συναισθήματα και την ικανότητα
κοινωνικής κρίσης, απενεργοποιούνται.
Υπάρχουν
πολλοί παράγοντες που συντελούν στο να μας καταστήσουν ιδανικούς συντρόφους.
Είναι οι προφανείς παράγοντες, όπως π.χ. τα συμμετρικά χαρακτηριστικά και το
όμορφο δέρμα - οι οποίοι επιδεικνύουν την υγιή ανάπτυξη, το ανοσοποιητικό
σύστημα και τα καλά γονίδια.
Άλλοι
παράγοντες είναι λιγότερο προφανείς. Έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι έλκονται
από εκείνους τους ανθρώπους που μοιάζουν με τους εαυτούς τους και ίσως και με
τους γονείς τους. Η οσμή φαίνεται να είναι επίσης σημαντική. Άνθρωποι έλκονται
συχνά από τη μυρωδιά των όσων έχουν διαφορετικούς συνδυασμούς μερικών γονιδίων
του ανοσοποιητικού συστήματος (MHC), από εκείνους. Σύντροφοι με ανόμοια γονίδια
MHC παράγουν υγιέστερους απογόνους που είναι ικανότεροι να αντιμετωπίσουν μια ασθένεια.
Οι άνθρωποι με παρόμοια γονίδια MHC προτιμούν ακόμη και τα ίδια αρώματα.
Μνηστήρες
από ορισμένα είδη, όπως τα πουλιά, ακόμη και τα ποντίκια, προσελκύουν τους συντρόφους
τους με πολύπλοκα τραγούδια ή επιδεικτικά κόλπα. Η νοημοσύνη και το ταλέντο
είναι περιζήτητα από τους ανθρώπους.
Άλλοι
παράγοντες είναι πιο τυχαίοι, όπως για παράδειγμα η ελκυστικότητα και οι
φερομόνες μιας γυναίκας που μπορεί να κυμαίνονται ανάλογα με τα επίπεδα των
ορμονών της και τον εμμηνορροϊκό της κύκλο.
Όλοι αυτοί
οι παράγοντες οδηγούν στο συμπέρασμα πως η πορεία προς την αληθινή αγάπη μπορεί
να είναι κάπως απρόβλεπτη.
Τι γίνεται
όμως όταν η έκσταση, η ευφορία, ο ενθουσιασμός και η ικανοποίηση ακολουθείτε
από ζήλια, οργή, απόρριψη και μίσος;
Οι άνθρωποι
μέσα από τη διαδικασία της αγάπης αυξάνουν τις πιθανότητές τους για επιβίωση
και για αναπαραγωγή αλλά δυστυχώς, αυτό σημαίνει, επίσης, ότι είναι
προ-διατεθειμένοι να υποφέρουν από τους συντρόφους τους.
Επώδυνα
συναισθήματα δημιουργούνται όταν τα κέντρα του εγκεφάλου, που σχετίζονται με
την υψηλή πτώση της ντοπαμίνης, αποτυγχάνουν να το κάνουν. Παραδόξως, όταν
βιώνουμε την απόρριψη έχουμε την τάση να αγαπούμε ακόμα πιο δυνατά, καθώς τα
δίκτυα του εγκεφάλου και των χημικών ουσιών που σχετίζονται με την αγάπη,
αυξάνονται. Πρώτα διαμαρτυρόμαστε και προσπαθούμε να κερδίσουμε πίσω τον/την
αγαπημένη μας. Βιώνουμε επίσης την
αίσθηση του πανικού καθώς αισθανόμαστε κάτι ανάλογο με το άγχος του αποχωρισμού
νεαρών θηλαστικών που εγκαταλείφθηκαν από τις μητέρες τους.
Έπειτα η
αγάπη μπορεί να μετατραπεί σε οργή και μίσος, καθώς οι περιοχές του εγκεφάλου
που σχετίζονται, συνδέονται στενά με της οργής. Τέλος, όταν οι εραστές
αποδεχθούν την νέα κατάσταση, συχνά πέφτουν σε παρατεταμένες περιόδους
κατάθλιψης και απελπισίας.
Αυτά τα
αρνητικά συναισθήματα μπορούν να αναπαράγουν τα πάντα, από την εμμονή και την ενδοοικογενειακή
βία, μέχρι την καταδίωξη, ακόμα και τη δολοφονία του υποτιθέμενου αγαπημένου
προσώπου.
Ενώ τέτοιες
συμπεριφορές μπορούν να χαρακτηριστούν ως παθολογικές, είναι πιο κοντά στην αλήθεια από όσο εμείς
τολμούμε να αναληφθούμε. Οι συγκινήσεις
του πάθους μοιάζουν με ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή, αλλά σε
μερικούς ανθρώπους, η αγάπη μπορεί να αποτελεί κάτι πολύ πιο σκοτεινό.
Οι
πιθανότητες επιτυχίας μιας σχέσης φαίνεται να είναι δύσκολο να προβλεφθούν,
αλλά μια μελέτη δείχνει ότι το διαζύγιο μπορεί να είναι εν μέρει γενετικά
προκαθορισμένο. Υπάρχουν ακόμη και μαθηματικοί τύποι για την πρόβλεψη των
πιθανοτήτων του διαζυγίου.
http://www.newscientist.com/article/dn9981-introduction-love.html?full=true