Εξωσωματική γονιμοποίηση: Επτά μέθοδοι για να αποκτήσετε ένα υγιές παιδί
Η αύξηση της υπογονιμότητας είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο που παρουσιάζεται
τα τελευταία χρόνια και πλήττει το 15% των σημερινών ζευγαριών. Αξίζει να τονιστεί
ότι το πρόβλημα αυτό αφορά και τους δύο συντρόφους και σύμφωνα με τις τελευταίες
ιατρικές έρευνες υπάρχει περίπου ίδια αναλογία σε ότι αφορά τα ιατρικά αίτια της
υπογονιμότητας. Στη σημερινή εποχή με τη βοήθεια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής,
πολλά ζευγάρια φτάνουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Οι νέες τεχνικές γονιμοποίησης και ανάπτυξης εμβρύων έχουν εξελιχθεί σε σημαντικό
βαθμό, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους ειδικούς επιστήμονες, γυναικολόγους και
εμβρυολόγους, να αντιμετωπίζουν με επιτυχία και τις πλέον δύσκολες περιπτώσεις.
Ανάλογα με την περίπτωση οι νέες τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης αυξάνουν σημαντικά
τις πιθανότητες των υπογόνιμων ζευγαριών να φέρουν στον κόσμο ένα υγιές παιδί.
In Vitro Ωρίμανση Ωαρίων (IVM)
Η in vitro ωρίμανση ωαρίων (In Vitro Maturation-IVM) είναι μια νέα και αποτελεσματική
μέθοδος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, κατά την οποία οι γυναίκες δεν χρειάζεται να
υποβληθούν σε ορμονική θεραπεία προκειμένου να παράγουν μεγάλο αριθμό ώριμων ωαρίων.
Έτσι δεν χορηγούνται φάρμακα ορμονικής διέγερσης ή γοναδοτροπίνες πριν από την ημέρα
της συλλογής των ωαρίων, όπως συμβαίνει σε κάθε συμβατικό κύκλο εξωσωματικής, οπότε
αποφεύγονται οι ποικίλες παρενέργειες των φαρμάκων (όπως το σύνδρομο της υπερδιέγερσης
των ωοθηκών και οι σοβαρές επιπλοκές που μπορεί αυτό να παρουσιάσει). Τα ανώριμα
ωάρια συλλέγονται από τις ωοθήκες της γυναίκας και ωριμάζουν στο εργαστήριο.
Τα συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά επιτυχίας αυτής της μεθόδου, την καθιστούν
μια εναλλακτική λύση σε γυναίκες οι οποίες για διάφορους λόγους (π.χ. χημειοθεραπεία)
δεν δύνανται να καταφύγουν στην κλασσική μέθοδο διέγερσης της ωοθήκης με φάρμακα.
Ταχεία Κρυοσυντήρηση Ωαρίων και Εμβρύων
(Vitrification)
Μια από τις πλέον πρωτοποριακές μεθόδους που εφαρμόζονται σήμερα είναι η
μέθοδος ταχείας κρυοσυντήρησης ωαρίων και εμβρύων που αναφέρεται και ως υαλοποίηση
(Vitrification). Πρόκειται για μια σχετικά απλή μέθοδο κατάψυξης η οποία δεν απαιτεί
εξειδικευμένο και πολύπλοκο μηχανισμό. Οι συμβατικές μέθοδοι κατάψυξης δεν έχουν
πάντα επιτυχές αποτέλεσμα καθώς επιτρέπουν το σχηματισμό κρυστάλλων στο εσωτερικό
των κυττάρων, προκαλώντας κατά συνέπεια κάποιες βλάβες στα έμβρυα και ανεπανόρθωτες
βλάβες στα ωάρια. Η διαρκής έρευνα αλλά και η εξέλιξη αυτής της μεθόδου, κατέληξαν
σήμερα στο αρτιότερο σύστημα της υαλοποίησης, όπου με την εφαρμογή του επιτυγχάνεται
η κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων, με τα υψηλότερα μέχρι σήμερα ποσοστά επιβίωσης που
φτάνουν το 90%.
Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση (PGD/PGS
Preimplantation Genetic Diagnosis/Screening)
Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGD) είναι μια εξελιγμένη διαδικασία
κατά την οποία τα έμβρυα που αποκτήθηκαν μέσω κάποιας διαδικασίας εξωσωματικής γονιμοποίησης
(IVF) ελέγχονται για γενετικές ανωμαλίες πριν από την εμφύτευσή τους στη μήτρα.
Πρόκειται για μια επιστημονική μέθοδο γενετικής ανάλυσης ενός κυττάρου από το έμβρυο,
προκειμένου να ανιχνευτούν τυχόν γνωστές τρισωμίες 13, 18, 21 (σύνδρομο Down), μυϊκή
δυστροφία (Duecheue Becker), Hemophilia A, B, β’ μεσογειακή αναιμία, ινοκυστική
νόσος, χρωμοσωμικές ανακατατάξεις (μεταθέσεις), μονογονιδιακά νοσήματα και για να
γίνει προσδιορισμός φύλου για την αποφυγή μετάδοσης φυλοσύνδετων νοσημάτων στο έμβρυο
(σύνδρομο του εύθραυστου «Χ», που συνδέεται με τις πιο κοινές μορφές διανοητικής
καθυστέρησης).
Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση εφαρμόζεται με πολύ καλά αποτελέσματα
σε γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποβολές οι οποίες οφείλονται σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες,
σε γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποτυχίες στην εξωσωματική γονιμοποίηση, σε γυναίκες
με ιστορικό γενετικών ανωμαλιών σε προηγούμενες εγκυμοσύνες, σε ζευγάρια - φορείς
φυλοσύνδετων (φυλετικών) ανωμαλιών.
Υποβοηθούμενη Εκκόλαψη (Assisted hatching)
Με τη νέα αυτή τεχνική αυξάνονται οι πιθανότητες εμφύτευσης των εμβρύων στη
μήτρα. Η τεχνική αυτή περιλαμβάνει τη λέπτυνση ή τη δημιουργία μιας μικρής οπής
της διαφανούς ζώνης που περιβάλλει το έμβρυο με ειδικούς μικροχειρισμούς και εφαρμόζεται
κυρίως σε έμβρυα γυναικών προχωρημένης ηλικίας, τα οποία έχουν συνήθως πιο παχιά
και πιο σκληρή ζώνη που εμποδίζει την εμφύτευσή τους στο ενδομήτριο.
Τυποποίηση HLA (Γενετική τυποποίηση των εμβρύων)
To ΗLA είναι μια νέα τεχνική που προσφέρει την ικανότητα πραγματοποίησης
ανθρώπινου λευκοκυτταρικού αντιγόνου, δηλαδή τη δημιουργία ιστοσυμβατών εμβρύων
με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Η νέα πρωτοποριακή μέθοδος, δίνει τη δυνατότητα στους
γονείς να συλλάβουν ένα παιδί το οποίο θα είναι ικανό να δώσει ιστοσυμβατά γενεαλογικά
κύτταρα ώστε να σώσει τη ζωή ασθενούς συγγενικού προσώπου (π.χ. για να θεραπεύσει
παιδιά που πάσχουν από λευχαιμία ή από άλλες μορφές κληρονομικής ασθένειας).
Βλαστικά κύτταρα (Stem cells)
Τα βλαστικά κύτταρα είναι αρχέγονα, μη διαφοροποιημένα πολυδύναμα κύτταρα
που μπορούν να διαχωρίζονται και να ανανεώνονται για αρκετό διάστημα μέχρι να διαφοροποιηθούν
σε πολύτιμους κυτταρικούς τύπους, όπως κύτταρα καρδιακού μυός, νευρικά κύτταρα,
κύτταρα νησίδων Langerhans για παραγωγή ινσουλίνης, κ.ά.. Τέτοια κύτταρα είναι τα
κύτταρα όλων των εμβρύων στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους (5-6 ημέρες μετά τη
γονιμοποίηση) και είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία ολόκληρου του ανθρώπινου οργανισμού.
Τα κύτταρα αυτά μπορούν να καταψυχθούν και να χρησιμοποιηθούν - εάν χρειαστεί -
για κυτταρικές θεραπείες (χορήγηση κατάλληλων κυττάρων και διαφοροποίηση τους στον
οργανισμό) ή μεταμοσχεύσεις (δημιουργία στο εργαστήριο ολόκληρου οργάνου και μεταμόσχευση
του στον οργανισμό). Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση
της λευχαιμίας.
Μεταβολομική (Metabolomics)
Πρόκειται για τη νεότερη μέθοδο που εφαρμόζεται σήμερα στο χώρο της εξωσωματικής
γονιμοποίησης και αφορά στην αξιολόγηση της αναπτυξιακής δυνατότητας των εμβρύων.
Περιλαμβάνει την μεταβολική ανάλυση του καλλιεργητικού υλικού στο οποίο αναπτύσσονται
τα έμβρυα και γίνεται με τη χρήση ειδικού φασματογράφου (NIR) και βιοδείκτες οξειδωτικού
και ενεργειακού μεταβολισμού - χωρίς να επηρεάζονται ή να καταστρέφονται τα έμβρυα
- και παρέχει πληροφορίες που βοηθούν στον ακριβή προσδιορισμό της αναπτυξιακής
δυνατότητας των εμβρύων, Τα μορφολογικά γνωρίσματα δεν είναι πλέον το βασικότερο
κριτήριο της επιλογής των εμβρύων πριν την εμβρυομεταφορά. Με αυτήν τη μέθοδο ελέγχεται
πλέον η αναπτυξιακή δυνατότητα των εμβρύων και η ικανότητά τους να εξελιχθούν φυσιολογικά
. Συνεπώς μειώνεται τόσο ο αριθμός των εμβρύων που μεταφέρονται στη μήτρα όσο και
ο κίνδυνος πολύδυμης κύησης.
* Ο Δρ Γάτος είναι ειδικός στην εξωσωματική γονιμοποίηση και ενδοσκοπική
χειρουργική, τ. Επιμελητής Νοσοκομείων Hammersmith & Royal Free του Λονδίνου
και νυν Διευθυντής της μονάδας εξωσωματικής γονιμοποίησης emBIO medical center.
health.in.gr