Πέντε «βήματα» χρειάζεται ο Η5Ν1 για να εξελιχθεί σε φονική πανδημία

Πέντε «βήματα» χρειάζεται ο Η5Ν1 για να εξελιχθεί σε φονική πανδημία

Πέντε βήματα-μεταλλάξεις αρκεί να κάνει ο ιός της γρίπης των πτηνών Η5Ν1 για να προσαρμοστεί σε μία μορφή τέτοια που να του επιτρέπει να εξαπλώνεται ραγδαία από άνθρωπο σε άνθρωπο, φέρνοντας έτσι την ανθρωπότητα ενώπιον της εφιαλτικής προοπτικής μιας φονικής πανδημίας. Μάλιστα δύο από τις πέντε γενετικές αλλαγές έχουν ήδη εντοπιστεί σε στελέχη του ιού που κυκλοφορούν σε άγρια πουλιά. Είναι ακόμα άγνωστο πόσο πιθανό είναι να συμβούν όλες αυτές οι μεταλλάξεις στον ιό, ώστε να γίνει φονικός για τους ανθρώπους.

Αυτή την προειδοποίηση απηύθυναν οι επιστήμονες που δημοσίευσαν τελικά στο περιοδικό «Science» και τη δεύτερη από τις δύο επίμαχες έρευνες πάνω στις μεταλλάξεις του ιού. Οι δύο μελέτες είχαν από το Νοέμβριο του 2011 τεθεί σε «εμπάργκο» δημοσιοποίησης λόγω των φόβων -κυρίως εκ μέρους των ΗΠΑ- ότι μελλοντικοί βιο-τρομοκράτες θα μπορούσαν να αποκτήσουν την αναγκαία τεχνογνωσία για να επιφέρουν μόνοι τους τις φονικές μεταλλάξεις. Είχε προηγηθεί, τον Μάιο, η δημοσίευση στο περιοδικό «Nature» της πρώτης επίμαχης παρεμφερούς αμερικανικής έρευνας με επικεφαλής τον ιαπωνικής καταγωγής Γιοσιχίρο Καβαόκα του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Ρον Φουσιέ του Ιατρικού Κέντρου Έρασμος της Ολλανδίας, σύμφωνα με το BBC, το Γαλλικό Πρακτορείο και το «Nature», εκτιμούν ότι αυτές οι πέντε μεταλλάξεις θα μπορούσαν θεωρητικά να συμβούν μόνες τους στη φύση. Όπως είπε ο ολλανδός επιστήμων, παρά τις αντιδράσεις, τελικά επικράτησε η άποψη ότι η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει περισσότερο να ωφεληθεί, παρά να ζημιωθεί από τη δημοσίευση της έρευνας, καθώς επιτρέπει στους ερευνητές να καταπολεμήσουν καλύτερα μία μελλοντική πανδημία γρίπης.

«Ελπίζουμε να μάθουμε ποιοί ιοί μπορούν να προκαλέσουν πανδημία και, με αυτή τη γνώση, ίσως είμαστε σε θέση να την παρεμποδίσουμε μέσα από αυστηρά προγράμματα καταπολέμησης του ιού», δήλωσε ο Φουσιέ. Όπως είπε, τέτοιες έρευνες μπορούν να επιταχύνουν την ανάπτυξη αποτελεσματικότερων εμβολίων και αντι-ιικών φαρμάκων εναντίον μιας πιθανής μορφής του ιού της γρίπης που θα μπορούσε να εξαπλωθεί αστραπιαία μεταξύ των ανθρώπων.

Ο ιός Η5Ν1 είναι υπεύθυνος για τον θάνατο δεκάδων εκατομμυρίων πουλιών μέχρι σήμερα, ενώ εκατοντάδες εκατομμύρια έχουν σφαγιαστεί προληπτικά για να εμποδίσουν την εξάπλωσή του. Ο ιός είναι φονικός και για τους ανθρώπους, αλλά προς το παρόν μεταδίδεται μόνο από τη στενή επαφή με μολυσμένα πτηνά, γι' αυτό έως τώρα λίγοι μόνο άνθρωποι έχουν πεθάνει (332 από το 2003, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας).

Όμως ο μεγάλος φόβος των επιστημόνων είναι ότι κάποια στιγμή μία μεταλλαγμένη μορφή του ιού θα μπορεί να μεταδίδεται απευθείας από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του αέρα. Αν αυτό συμβεί και με δεδομένο ότι οι άνθρωποι δεν θα διαθέτουν τα κατάλληλα αντισώματα, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να πεθάνουν σε όλο τον κόσμο. Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει ότι ένας τέτοιος φονικός ιός είναι δυνατό να υπάρξει και εκτιμά ποιές είναι οι γενετικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στον ιό για να αποκτήσει αυτή τη φονική ικανότητα.

Οι Ολλανδοί ερευνητές συνέκριναν τη γενετική δομή του ιού Η5Ν1 με τη δομή άλλων ιών που ήσαν υπεύθυνοι για προηγούμενες πανδημίες ανθρώπινης γρίπης. Εντόπισαν έτσι πέντε μεταλλάξεις-κλειδιά που, αν συμβούν στη φύση (ή από τρομοκράτες), θα επιτρέψουν στον ιό να μεταφέρεται μέσω του αέρα και να μολύνει τους ανθρώπους άμεσα.

Οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν τα ευρήματά τους, μεταλλάσσοντας τον ιό Η5Ν1 με βάση αυτές τις αλλαγές και μολύνοντας πειραματόζωα (κουνάβια), που στη συνέχεια, όπως αποδείχτηκε, κόλλησαν διαδοχικά το ένα το άλλο μέσω βήχα και φταρνίσματος.

Μια άλλη ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου Κέμπριτζ, στη συνέχεια, έλεγξε πόσο πιθανό είναι αυτές οι μεταλλάξεις να συμβούν στη φύση. Οι βρετανοί ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Ντέρεκ Σμιθ, μελέτησαν τη γενετική δομή 3.000 ιών γρίπης των πτηνών και 400 των ανθρώπων. Οι υπολογισμοί τους κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όντως είναι δυνατό να συμβεί κάτι τέτοιο στη διάρκειας μιας επιδημίας, που θα μπορούσε έτσι να εξελιχτεί σε πανδημία.

Όμως, αν και για πρώτη φορά κατέστη φανερό ότι ο ιός της γρίπης των πτηνών είναι δυνατό να μεταφερθεί μέσω του αέρα, οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε ένα οριστικό συμπέρασμα αναφορικά με το πόσο πιθανό είναι τελικά να συμβούν αυτές οι απανωτές μεταλλάξεις. Πάντως, κατά τον Σμιθ, κατ' αρχήν φαίνεται ότι οι πιθανότητες δεν είναι μεγάλες, επειδή άλλωστε αν ήσαν, ήδη ο μεταλλαγμένος αερομεταφερόμενος ιός θα είχε εμφανιστεί. Όπως είπε, η πιθανότητα να συμβούν και οι πέντε μεταλλάξεις στο ίδιο στέλεχος του ιού, μπορεί να είναι μία στις χίλιες ή μία στα 100 εκατομμύρια.

Σύμφωνα όμως με άλλους επιστήμονες, πιο πιθανό από την προοπτική να κάνει τις μεταλλάξεις η φύση ή ένας τρομοκράτης, είναι να ξεφύγει ο μεταλλαγμένος φονικός ιός από ένα εργαστήριο που κάνει τις σχετικές μελέτες, γι' αυτό πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα βιο-ασφάλειας.

Πηγή: ΑΜΠΕ