Η σημασία της πρώιμης ανίχνευσης στην αποκατάσταση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών
Ειρήνη
Δρακοπούλου
Ειδική
Παιδαγωγός BA, M.Ed. (Δυσλεξία/Ειδικές
Μαθησιακές Δυσκολίες)
Οι
ειδικές μαθησιακές δυσκολίες γενικά και η δυσλεξία ειδικότερα απασχολούν ένα πολύ
σημαντικό ποσοστό μαθητών, γονέων αλλά και εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με πρόσφατες
έρευνες 1-3% του ελληνικού πληθυσμού έχει δυσλεξία, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες
το αντίστοιχο ποσοστό είναι 5-10%. Παράλληλα, ένα 80% των παιδιών με μαθησιακές
δυσκολίες εμφανίζει ειδική δυσκολία στην ανάγνωση.
Με
τον όρο «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες» εννοούμε μια ομάδα διαταραχών οι οποίες
εκδηλώνονται κυρίως ως έντονες δυσκολίες στην κατανόηση και τη χρήση του
γραπτού ή/και προφορικού λόγου. Στην ομάδα αυτή των δυσκολιών περιλαμβάνονται η
ειδική δυσκολία στην γραφή (δυσγραφία), η δυσκολία στην ανάγνωση
(δυσαναγνωσία), η δυσκολία στα μαθηματικά (δυσαριθμησία), η διαταραχή κινητικού
συντονισμού ή αναπτυξιακή δυσπραγία, η ειδική γλωσσική διαταραχή καθώς και η
γνωστή σε όλους μας δυσλεξία.
Τι
είναι όμως η δυσλεξία;
Είναι
μια ειδική μαθησιακή δυσκολία νευρολογικής αιτιολογίας, η οποία επηρεάζει κατά
κύριο λόγο την ομαλή επεξεργασία του λόγου σε όλα τα επίπεδα της γλωσσικής
λειτουργίας (γραφή, ανάγνωση, κατανόηση, έκφραση). «Αυτές οι δυσλειτουργίες
προέρχονται από τυπικό έλλειμμα στη φωνολογική συνιστώσα της γλώσσας και
αξιολογούνται σε σχέση με άλλες γνωστικές ικανότητες (για την ηλικία του
παιδιού) και ασφαλώς σε σχέση με την αποτελεσματική διδασκαλία μέσα στην τάξη».
(Σαββάκη 2003)
Τρόποι
έγκαιρου εντοπισμού
Τόσο
η δυσλεξία όσο και οι υπόλοιπες ειδικές μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να εντοπιστούν
πολύ πριν από την ένταξη του παιδιού στο σχολείο και δεν θα πρέπει να θεωρείται
ποτέ ότι είναι πολύ νωρίς για να γίνει κάτι.
Από
τα πρώτα χρόνια λοιπόν της ζωής του είναι δυνατόν να έχουμε δείγματα για το αν το
παιδί θα εμφανίσει ή όχι δυσκολίες στο σχολείο, τα οποία θα πρέπει ο παιδίατρος
να αξιολογήσει και να κατευθύνει ανάλογα τους γονείς. Τέτοια δείγματα είναι
συχνά μια δύσκολη εγκυμοσύνη, ένας προκλητός τοκετός κ.τ.ο ή/και κατά τη
βρεφική ηλικία ο ταχύς, άρρυθμος ή βραδύς θηλασμός και το πολύ υψηλής ή πολύ
χαμηλής συχνότητας κλάμα καθώς και οι αναπνευστικές δυσχέρειες (ωτίτιδες,
λαρυγγίτιδες, βρογχίτιδες, αμυγδαλίτιδες).
Στην
προσχολική ηλικία μια σειρά από ενδείξεις που θα πρέπει να κινητοποιήσουν τους
γονείς είναι οι ακόλουθες: το παιδί
αργεί πολύ να μιλήσει, έχει φτωχό για την ηλικία του λεξιλόγιο και δεν μαθαίνει
εύκολα νέες λέξεις, δε θυμάται τραγουδάκια και ποιηματάκια, δε μπορεί εύκολα να κάνει περιγραφή μιας
εικόνας, ή/και αναδιήγηση μιας μικρής ιστορίας, δυσκολεύεται στην άρθρωση, δεν
μπορεί να κρατήσει το μολύβι και να γράψει ή να
ζωγραφίσει μέσα σε πλαίσιο, να
αντιγράψει απλά σχήματα κ.ο.κ.
Στην
πρώτη σχολική ηλικία και ως την Δ΄
δημοτικού, ενδείξεις αποτελούν η δυσκολία συσχετισμού συμβόλου (γράμματος) –
ήχου, η δυσκολία στο συλλαβισμό, η κοπιώδης ή/και ελλιπής ανάγνωση (με
υποκαταστάσεις, αναστροφές, παραλείψεις, αντικαταστάσεις λέξεων), η αδυναμία
ανάκλησης προσήμων στην αριθμητική, η κακή οργάνωση του χρόνου, η δυσφορία για
το σχολείο κ.ο.κ.
Τέλος,
από την Δ΄ δημοτικού και πέρα γίνεται ιδιαιτέρως εμφανής η δυσκολία του παιδιού
να ακολουθήσει τους ρυθμούς της σχολικής τάξης αφού όπως λέμε «έπεται 2 – 3 χρόνια περίπου της σχολικής του ηλικίας». Με
άλλα λόγια, το παιδί αποφεύγει ή/και αρνείται να γράψει κρύβοντας συχνά από
τους γονείς τις σχολικές εργασίες, δυσκολεύεται να καταλάβει τα προβλήματα στα
μαθηματικά, δε θυμάται οδηγίες, δεν αντιλαμβάνεται εύκολα τα αστεία ή/και τις
παροιμίες, δυσκολεύεται με την αναδιήγηση κ.ο.κ.
Πρώιμη παρέμβαση
Είναι
προφανές ότι όσο πιο νωρίς εντοπιστούν τα δείγματα μιας μελλοντικής δυσκολίας
τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι και η αντιμετώπισή της καθώς η πρώιμη παρέμβαση
αυξάνει τις πιθανότητες του παιδιού να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του και να
αναπτύξει τις ικανότητές του ή/και ακόμη και να αποφύγει μια μελλοντική σχολική
αποτυχία.
Πηγή:
http://www.tovima.gr/science