Οι Διαταραχές προσωπικότητας
Διαταραχές προσωπικότητας είναι ένας γενικός όρος για τα διάφορα είδη των
ψυχικών ασθενειών, που επηρεάζουν την κοινωνική, οικογενειακή ζωή και την
εργασία ενός ατόμου. Πολλές φορές οι άνθρωποι που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες
δεν συνειδητοποιούν ότι πάσχουν από μια τέτοια διαταραχή.
Η επιστημονική μελέτη των ψυχολογικών διαταραχών είναι γνωστή ως abnormal psychology. Όταν κάποιος
αποκλίνει από μια νόρμα, ή την αποδεκτή συμπεριφορά σε μια κοινωνία ή
πολιτισμό, οι άνθρωποι την προσδιορίζουν ως μη φυσιολογική συμπεριφορά. Οι
συμπεριφορές αυτές μελετούνται, ερευνούνται και αντιμετωπίζονται από κλινικούς
ψυχολόγους ψυχιάτρους και κοινωνικούς λειτουργούς.
Οι διαταραχές της προσωπικότητας είναι παρόμοιες με τις σωματικές
ασθένειες. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ψυχολογικών συνθηκών που μπορούν να
επηρεάσουν ένα άτομο. Οι πολλοί μύθοι αφορούν τον όρο «ψυχική», καθώς δεν
μπορεί κανείς να δει τη χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο. Το άτομο που πάσχει
από τέτοια ψυχολογική ανισορροπία δεν μπορεί να καταλάβει τι δεν πάει καλά μαζί
του.
Τι είναι η διαταραχή προσωπικότητας;
Η τέταρτη (1994) έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των
Ψυχικών Διαταραχών (DSM-IV) ορίζει τη διαταραχή της προσωπικότητας ως ένα
διαρκές μοτίβο της εσωτερικής εμπειρίας και της συμπεριφοράς ενός ατόμου που
είναι αρκετά άκαμπτο και βαθιά ριζωμένο ώστε να φέρνει ένα πρόσωπο σε
επανειλημμένες συγκρούσεις με το κοινωνικό και επαγγελματικό του περιβάλλον.
Κάθε άτομο έχει μια προσωπικότητα. Ο τρόπος με τον οποίο σκεπτόμαστε,
συμπεριφερόμαστε και εκφράζουμε τα συναισθήματα μας είναι συγκεκριμένος για
κάθε έναν από εμάς. Αυτά τα χαρακτηριστικά μετατρέπονται σε διαταραχές, όταν η
συμπεριφορά γίνεται ακραία και άκαμπτη. Οι περισσότερες από αυτές τις συνθήκες
αρχίζουν στην παιδική ηλικία για να εξελιχθούν σε μια πλήρης ανεπτυγμένη
διαταραχή προσωπικότητας στην ενήλικη ζωή. Κάθε συναίσθημα ή ψυχικό τραύμα, που
υπέστη κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, μπορεί να οδηγήσει σε αυτό. Αυτοί
οι άνθρωποι επηρεάζονται από τη δική τους σκέψη για τον εαυτό τους και τον
κόσμο γύρω τους. Βιώνουν συναισθήματα διαφορετικά από το κανονικό μοντέλο και
λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο στην κοινωνία. Δεν μπορούν να ελέγχουν τις
παρορμήσεις τους κατά καιρούς και μπορεί να αποτελούν κίνδυνο για τους εαυτούς
τους αλλά και τα για τους γύρω τους.
Τύποι των διαταραχών προσωπικότητας
Οι διαταραχές της προσωπικότητας που είναι ιδιόρρυθμες ή εκκεντρικές
ομαδοποιούνται στο σύμπλεγμα Α. Αυτές οι διαταραχές περιλαμβάνουν :
Παράνοια
Σχιζοειδή συμπεριφορά
Σχιζότυπη συμπεριφορά
Παρανοειδής διαταραχή της προσωπικότητας:
Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή την κατάσταση δείχνουν δυσπιστία και
καχυποψία στους ανθρώπους γύρω τους. Αυτοί οι άνθρωποι υποπτεύονται κάθε κίνηση
των άλλων. Όλα όσα οι γύρω λένε, κάνουν ή θέλουν, αντιμετωπίζονται με υποψίες
ως παραπλανητικά, επιζήμια ή για εκμετάλλευση. Έχουν την τάση να κρατούν κακίες
και δεν χάνουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν ύβρεις, προσβολές ακόμα και να βλάψουν τους άλλους.
Υποπτεύονται και αμφιβάλουν την πίστη των συντρόφων τους και δεν δείχνουν καμία
εμπιστοσύνη σε αυτούς. Ωστόσο, δεν υποφέρουν από ακουστικές ψευδαισθήσεις, και
οι πεποιθήσεις τους είναι πολύ κάτω από το όριο της πραγματικότητας.
Σχιζοειδής διαταραχή της προσωπικότητας:
Ένα άτομο με σχιζοειδή διαταραχή αποκόβεται από τις κοινωνικές
αλληλεπιδράσεις και σχέσεις. Η συναισθηματική έκφραση αυτών των ανθρώπων είναι
περιορισμένη. Δεν έχουν οποιαδήποτε επιθυμία και δεν συνάπτουν στενές σχέσεις,
όπως να γίνουν μέρος μιας οικογένειας. Είναι κυρίως μοναχικοί και έχουν μικρό
ενδιαφέρον για σεξουαλικές σχέσεις. Θα τους βρείτε να είναι εξαιρετικά
ανεξάρτητοι και συναισθηματικά κρύοι.
Σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας:
Αυτή η συμπεριφορά χαρακτηρίζεται από το μοτίβο της διαπροσωπικής
συμπεριφοράς. Το άτομο αντιμετωπίζει δυσφορία σε κοινωνικά περιβάλλοντα και
έχει μειωμένη ικανότητα για στενές σχέσεις. Οι σκέψεις του και η αντίληψη του
διαστρεβλώνεται και παρουσιάζει εκκεντρική συμπεριφορά. Δημιουργεί περίεργες
πεποιθήσεις και φαντασιώσεις. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν ένα παράξενο τρόπο
ομιλίας ή σκέψης καθώς και μια ισχυρή αντίληψη για την τηλεπάθεια ή την έκτη
αίσθηση.
Οι διαταραχές της προσωπικότητας που
σχετίζονται με συναισθηματικές διαταραχές ομαδοποιούνται υπό το σύμπλεγμα Β.
Αυτές οι συναισθηματικές και παρορμητικές διαταραχές περιλαμβάνουν:
Αντικοινωνική συμπεριφορά
Οριακή συμπεριφορά
Δραματική συμπεριφορά
Ναρκισσιστική συμπεριφορά
Αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας:
Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή τη
προσωπικότητα έχουν μικρή ή καθόλου έννοια όσον αφορά τους άλλους και
παραβιάζουν τα δικαιώματα των ανθρώπων γύρω τους. Αναφέρονται γενικά ως
ψυχοπαθείς ή κοινωνιοπαθείς. Αποτυγχάνουν
να συμμορφωθούν με ένα συγκεκριμένο πρότυπο και σπάνε όλους τους κανόνες κάτι που
οδηγεί στη σύλληψή τους. Χρησιμοποιούν ψέματα, εξαπατούν τους ανθρώπους και
χρησιμοποιούν ψευδώνυμα, κυρίως για προσωπικό όφελος και ευχαρίστηση. Ποτέ δεν
δείχνουν τύψεις για τις πράξεις τους και ποτέ δεν τιμούν καμία συναισθηματική ή
οικονομική υποχρέωση.
Μεθοριακή ή Οριακή ή Μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας:
Οι ασθενείς παρουσιάζουν αστάθεια στις
διαπροσωπικές τους σχέσεις, στην
αυτο-εικόνα και ταυτότητα τους, στις διαθέσεις και τον έλεγχο των παρορμήσεων
τους. Είναι συχνά σε σύγχυση σχετικά με τους στόχους της σταδιοδρομίας τους,
τις προσωπικές αξίες, ακόμη και τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Έχουν τάσεις αυτοκτονίας και κλίνουν
προς τον αυτο-ακρωτηριασμό. Αυτοί οι άνθρωποι συχνά έχουν ένα χρόνιο αίσθημα
κενού και μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα διασχιστικής προσωπικότητας. Αυτοί οι άνθρωποι είναι
εξαιρετικοί χειραγωγοί και αισθάνονται λίγη ή και καθόλου συμπόνια. Έχουν την
ικανότητα να τραβούν τους ανθρώπους προς το μέρος τους, να τους παραμελούν και στη συνέχεια να φέρνουν
πάλι το ίδιο πρόσωπο κοντά τους. Η συνεχής αλλαγή της προσωπικότητας τους, τους
φέρνει σε σύγχυση σχετικά με την πραγματική τους φύση.
Οιστριονική ή Δραματική
διαταραχή της προσωπικότητας:
Οι ασθενείς με αυτή τη διαταραχή είναι
πεινασμένοι για προσοχή, υπερβολικά συναισθηματική και δραματική
και νιώθουν
εξαιρετικά άβολα όταν το κέντρο της προσοχής μετατοπίζεται από αυτούς. Σέρνουν τους ανθρώπους προς το μέρος τους από την ερωτική ή σαγηνευτική φύση
τους αλλά οι ίδιοι είναι συναισθηματικά ρηχοί. Βαριούνται εύκολα και ζουν στο
δικό τους ρομαντικό και γλυκό κόσμο. Παρουσιάζουν συχνά σεξουαλικά σαγηνευτική
ή προκλητική συμπεριφορά που είναι πέρα από το κατάλληλο όριο. Οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν ακραία αυτο-δραματοποιημένη
συμπεριφορά που μπορεί να επηρεάσει εύκολα οποιοδήποτε πρόσωπο με τις υπερβολικές συναισθηματικές τους
εκφράσεις.
Ναρκισσιστική διαταραχή της
προσωπικότητας:
Σε αυτή την διαταραχή, οι ασθενείς
νιώθουν λαχτάρα για θαυμασμό, αυτο-σημασία και στερούνται της συμπόνιας. Δεν
μπορούν να αντέξουν την κριτική ή την ήττα και υπερβάλλουν τα ταλέντα και τα
επιτεύγματά τους και να αισθάνονται ανώτεροι από τους άλλους. Αισθάνονται ότι
είναι ξεχωριστοί και μπορεί να γίνει κατανοητοί μόνο από τους ανθρώπους που
είναι εξίσου ταλαντούχοι ή μοναδικοί. Θα επωφεληθούν από οποιοδήποτε πρόσωπο ή
κατάσταση μέχρι να πάρουν αυτό που θέλουν. Αισθάνονται τη ζήλια των γύρω τους
και οι ίδιοι δείχνουν σημάδια φθόνου. Η αλαζονική συμπεριφορά με μια εξίσου
αλαζονική στάση μπορεί να είναι ένα σημάδι της ναρκισσιστικής προσωπικότητας.
Οι διαταραχές που περιλαμβάνουν
ανησυχίες και φόβους βρίσκονται μαζί στο σύμπλεγμα Γ. Περιλαμβάνουν:
Αποφευκτική συμπεριφορά
Εξαρτώμενη συμπεριφορά
Ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά
Αποφευκτική Διαταραχή της προσωπικότητας:
Αυτοί οι ασθενείς
έχουν αισθήματα κοινωνικών αναστολών και φόβους απόρριψης. Αποφεύγουν να
αναπτύξουν στενές σχέσεις, φοβούνται την κριτική και την ταπείνωση και είναι
συχνά απρόθυμοι να εμπλακούν σε δραστηριότητες. Αισθάνονται ότι έχουν μια
αντιπαθητική προσωπικότητα ή ότι είναι κατώτεροι από τους άλλους με κάποιο
τρόπο. Είναι ντροπαλοί και αδέξιοι, που θέλουν να κάνουν φίλους και να είναι μέρος
του κοινωνικού συνόλου, αλλά φοβούνται την απόρριψη.
Εξαρτημένη
διαταραχή της προσωπικότητας:
Οι ασθενείς που
πάσχουν από αυτή την διαταραχή φοβούνται να είναι μόνοι τους. Αναπτύσσουν
υποχωρητική συμπεριφορά γιατί δεν θέλουν να δυσαρεστούν ή να βλάπτουν τους
άλλους. Έχουν άγχος αποχωρισμού και συχνά ζητούν καθοδήγηση από τους ανθρώπους
και δεν λαμβάνουν αποφάσεις μόνοι τους. Συχνά ρίχνουν τις ευθύνες τους σε
άλλους, δεδομένου ότι δεν μπορούν να τις χειριστούν. Κάνουν συχνά πράγματα που
δεν τους αρέσουν, επειδή θέλουν την υποστήριξη ή την αποδοχή των άλλων. Όταν
βγαίνουν από μια σχέση, είναι πρόθυμοι να σχηματίσουν μια καινούργια που θα
τους προσφέρει άμεσα φροντίδα και υποστήριξη.
Ιδεοψυχαναγκαστική
διαταραχή της προσωπικότητας:
Οι άνθρωποι αυτοί
ασχολούνται με τη διατήρηση της τάξης, τελειότητας, την καθαριότητα, τον ψυχικό
και διαπροσωπικό έλεγχο. Ξοδεύουν το χρόνο τους μέσα σε ένα αυστηρό
χρονοδιάγραμμα, κανόνα ή σχέδια και δεν θα είναι ευέλικτοι ή ανοικτοί στις
αλλαγές. Αντιμετωπίζουν προβλήματα στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή
επειδή θέλουν τα πράγματα να γίνονται με τον δικό τους τρόπο. Βρίσκουν πολύ
δύσκολο να αναθέτουν καθήκοντα διότι φοβούνται πως οι άλλοι δεν θα τα
εκτελέσουν έτσι όπως πρέπει να γίνουν. Αυτοί οι άνθρωποι είναι συχνά άκαμπτοι
όταν πρόκειται για την ηθική ή τις προσωπικές τους αξίες.
Αιτίες
Οι περισσότερες
από τις αιτίες των διαταραχών της προσωπικότητας του ατόμου βρίσκονται στη
παιδική του ηλικία. Γονική ανατροφή, κοινωνικές πιέσεις, η ίδια η προσωπικότητα
του ατόμου και η σωματική, πνευματική ή σεξουαλική κακοποίηση βλαστήσουν αυτά
τα προβλήματα στην παιδική ηλικία. Άλλες αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν
κληρονομικά χαρακτηριστικά που κοινοποιούνται από τους γονείς όπως η συστολή ή
ο θυμός. Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας, η οποία έχει γενικά μια
βιολογική αιτία είναι πιο κοινή στους άνδρες. Οι γυναίκες τείνουν να υποφέρουν
από εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας. Ορισμένες βιοχημικές ανισορροπίες στον
εγκέφαλο, μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε διαταραχές της προσωπικότητας.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες και το οικογενειακό υπόβαθρο συμβάλουν επίσης στα
αίτια των διαταραχών της προσωπικότητας.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα των
διαταραχών είναι συγκεκριμένα για κάθε τύπο ψυχολογικής διαταραχής της
προσωπικότητας. Τα γενικά συμπτώματα όμως ταξινομούνται ως εξής:
Συχνές εναλλαγές της
διάθεσης
Ασταθείς σχέσεις
Απομόνωση εαυτού από κοινωνικές
αλληλεπιδράσεις
Ξέσπασμα θυμού
Δυσπιστία και καχυποψία προς την
οικογένεια και τους φίλους
Δυσκολία στην απόκτηση φίλων
Κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών
Χαμηλός έλεγχος των παρορμήσεων
Αυτοκτονική τάση
Πρόκληση κακού σε άλλους άνευ λόγου
Θεραπεία
Οι θεραπείες που είναι διαθέσιμες
σήμερα, σκοπεύουν στον έλεγχο των
διαταραχών και στην εισαγωγή του ασθενούς πίσω στην κοινωνία. Καθώς οι
διαταραχές προσωπικότητας είναι κυρίως χρόνιες διαταραχές, ένας ασθενής μπορεί
να απαιτεί ισόβια θεραπεία. Η θεραπεία περιλαμβάνει:
Ψυχοθεραπεία: Η ψυχοθεραπεία
περιλαμβάνει τη συζήτηση με τον ασθενή σχετικά με την κατάσταση και τα ζητήματα
που σχετίζονται με τη διαταραχή που πάσχει. Ο ασθενής μαθαίνει για τις
διαθέσεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια των
συνεδριών ψυχοθεραπείας. Οι διάφοροι τύποι της ψυχοθεραπείας περιλαμβάνουν
γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία,
ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία και ψυχοεκπαίδευση. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι
συνεδρίαση μιας ομάδας ή ατομικές συνεδρίες.
Φαρμακευτική αγωγή: Φάρμακα όπως
αντικαταθλιπτικά, σταθεροποιητές της διάθεση, αγχολυτικά και αντι-ψυχωτικά
φάρμακα που συνταγογραφούνται από τους γιατρούς για να βοηθήσουν στο να θεραπευτούν και να ελεγχθούν
αυτές οι ψυχικές καταστάσεις.
Νοσηλεία και Αποκατάσταση: Μερικές
ακραίες συνθήκες μπορεί να απαιτούν ψυχιατρική νοσηλεία. Όταν ένας ασθενής
γίνεται εξαιρετικά βίαιος ή δεν είναι σε θέση να φροντίσει τον εαυτό του,
συνιστάται νοσηλεία. Πολλές φορές οι άνθρωποι που παίρνουν θεραπεία για ψυχικές
διαταραχές χρειάζονται αποκατάσταση πριν από την είσοδο τους στη κοινωνικό
σύνολο.
http://www.buzzle.com/articles/abnormal-psychology-personality-disorders.html