Ο εαυτός μας,αυτός ο άγνωστος
Κατερίνα Περικλέους, Ειδική Παιδαγωγός Επιστημονική
Συνεργάτης Πρότυπου Κέντρου Λόγου και Μάθησης «Λεξιμάθεια».
Πόσες φορές άραγε δεν έχετε αντιδράσει με κάποιο τρόπο που
να μην «αναγνωρίζετε τον εαυτό σας»; Η αλήθεια είναι πως ο κάθε άνθρωπος
σκέφτεται και συμπεριφέρεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους, σαν να είναι τρεις
άνθρωποι σε έναν. Δηλαδή συμπεριφερόμαστε πότε έτσι και πότε αλλιώς, επειδή
υπάρχουν μέσα μας τρεις διαφορετικές προσωπικότητες. Οι ψυχολόγοι ονομάζουν
αυτές τις προσωπικότητες: Γονέας, Παιδί και Ενήλικας. Ας δούμε τι
αντιπροσωπεύει η κάθε μία από αυτές τις προσωπικότητες, τα θετικά και τα
αρνητικά της σημεία, για να μπορέσουμε έτσι να καταλάβουμε καλύτερα κι εμάς
τους ίδιους.
Ο
Γονέας.
Αντιπροσωπεύει όλη τη διδαγμένη γνώση που έχουμε για τη ζωή, όλα τα «πρέπει»
και τα «μη». Με αυτό το κομμάτι της προσωπικότητας λειτουργούμε κάθε φορά που
εκφραζόμαστε με απόλυτο τρόπο. Συνήθως καταφεύγουμε στην προσωπικότητα του
Γονέα όταν απειλούμαστε.
Εκφράσεις του ‘Γονέα’: πρέπει, μη, αποκλείεται, αδύνατον, πάντοτε, ποτέ,
οπωσδήποτε, δε γίνεται, ξέχασέ το, μην το συζητάς καθόλου, ούτε που να σου
περάσει από το μυαλό κλπ Ο Γονέας είναι ένα χρήσιμο κομμάτι της προσωπικότητάς
μας, καθώς μας οργανώνει και μας οριοθετεί.
Το
Παιδί
Αντιπροσωπεύει όλη τη συναισθηματική γνώση που έχουμε για τη ζωή. Το Παιδί
είναι η αποθήκη των συναισθηματικών μας εμπειριών. Είναι το κομμάτι του εαυτού
μας που υπακούει, επαναστατεί, αγαπάει με πάθος, θυμώνει, φοβάται, αντέχει,
κλαίει και γελάει με ένταση.
Εκφράσεις του ‘Παιδιού: δε μας παρατάς, σκασίλα μου, δε με νοιάζει, άντε παράτα
μας, μου τη δίνεις, σε πάω, σ’ αγαπώ, σε μισώ, τα’ παιξα, πρώτο, τέλειο,
κουφάθηκα κλπ
Το Παιδί είναι πολύ σημαντικό μέρος της προσωπικότητάς μας, καθώς μας επιτρέπει
να ονειρευόμαστε, να νιώθουμε, να φανταζόμαστε, να ελπίζουμε, να βάζουμε
στόχους ανάλογα με τις επιθυμίες μας και να δημιουργούμε. Συνήθως καταφεύγουμε
στο Παιδί κι εκφραζόμαστε με αυτόν τον τρόπο όταν έχουμε απογοητευτεί ή
ενθουσιαστεί με κάτι και γενικά όταν λειτουργούμε συναισθηματικά.
Ο Γονέας
και το Παιδί είναι πλευρές του εαυτού μας που εκφράζουν την κοσμοθεωρία της
παιδικής μας ηλικίας. Ελέγχονται από τα βιώματα που είχαμε ως παιδιά κι από την
εικόνα για τον εαυτό μας και για τον κόσμο έτσι όπως διαμορφώθηκε στην παιδική
ηλικία και όχι από την παρούσα πραγματικότητα. Αν θέλουμε να είμαστε σε επαφή
με την εικόνα της κατάστασης όπως πραγματικά είναι, τότε θα πρέπει να
ενεργοποιήσουμε την προσωπικότητα του Ενηλίκου.
Ο
Ενήλικας.
Πρόκειται για την προσωπικότητα που εκφράζει την εμπειρική γνώση που έχουμε για
τη ζωή. Είναι μια μεγάλη αποθήκη πληροφοριών που συλλέχθηκαν από τις ίδιες μας
τις εμπειρίες και όχι από αυτά που μας λένε οι άλλοι. Αυτό το κομμάτι της
προσωπικότητάς μας, μας επιτρέπει να εξελισσόμαστε και να αλλάζουμε. Ο Ενήλικας
είναι μια ιδιαιτέρως χρήσιμη πλευρά του εαυτού μας, καθώς μας επιτρέπει να
σκεφτόμαστε, να αναλύουμε, να συγκρίνουμε, να καταστρώνουμε στρατηγικές, να
βγάζουμε λογικά συμπεράσματα, να διεκδικούμε. Εκφράσεις του Ενήλικα: ίσως,
είναι δυνατόν, ας το ψάξουμε, άρα, επομένως, μοιάζει έτσι να είναι, έτσι
δείχνει, πιθανόν, απ’ όσο γνωρίζω…. κλπ
Ο Ενήλικας δεν εκφράζεται συναισθηματικά (Παιδί), ούτε είναι απόλυτος (Γονέας).
Μοιάζει με ηλεκτρονικό υπολογιστή που αναλύει και συνθέτει πληροφορίες. Η
λειτουργία του είναι απαραίτητη όταν καλούμαστε να πάρουμε μια απόφαση και τον
επιστρατεύουμε κάθε φορά που χρειάζεται να λύσουμε ένα πρόβλημα.
Τα τρία αυτά κομμάτια της προσωπικότητάς μας οφείλουν να συνυπάρχουν και να
συνεργάζονται αρμονικά για να επωφελούμαστε από τα χρήσιμα στοιχεία τους.
Παράλληλα, καλό είναι να καταλαβαίνουμε πότε κάποια από τις παραπάνω
προσωπικότητες «το παρακάνει», αποτελώντας τροχοπέδη στην εξέλιξή μας ή στην
αντιμετώπιση μιας κατάστασης.