Διαφορική Διάγνωση Αυτισμού με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή και Σημασιολογική- Πραγματολογική Διαταραχή
Μπέλλα Σταυρούλα
MSc Λογοθεραπεύτρια
Σύμφωνα με το γλωσσικό μοντέλο των των
Bloom & Lahey (1978) η γλώσσα έχει τρεις διαστάσεις οι οποίες βρίσκονται
σε αλληλεπίδραση:το περιεχόμενο,
την μορφή και τη χρήση. Στον Αυτισμό, την Ειδική
Γλωσσική Διαταραχή και τη Σημασιολογική – Πραγματολογική Διαταραχή επηρεάζονται
μια ή περισσότερες από τις προαναφερθείσες διαστάσεις της γλώσσας. Το κοινό
στοιχείο και των τριών διαταραχών είναι η χρήση της γλώσσας, η οποία παρεκκλίνει
της φυσιολογικής ανάπτυξης.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ
Τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν:
- Δυσκολία στην αφήγηση
- Δυσκολία ή έλλειψη σχολιασμού
- Ακατάλληλη στάση του σώματος.
- Ασυνήθιστη χροιά και ένταση φωνής
- Δυσκολία στην έναρξη της συζήτησης
- Περιορισμένη πρόθεση για επικοινωνία
- Ακατάλληλη χρήση βλεμματικής επαφής
- Δυσκολία στη συντήρηση της συζήτησης
- Μειωμένο ενδιαφέρον για το περιβάλλον
- Δυσκολία στην εξαγωγή συμπερασμάτων
- Μειωμένες δεξιότητες εναλλαγής της σειράς
- Δυσκολία στην αιτιολόγηση των καταστάσεων.
- Έλλειψη ή μείωση της πρωτοβουλίας για αλληλεπίδραση
- Δυσκολία στην κατανόηση των εκφράσεων του προσώπου
- Έλλειψη ή μείωση του ενδιαφέροντος για τους ανθρώπους
- Δυσκολία στη χρήση του λόγου με βάση τους κοινωνικούς
κανόνες
- Περιορισμένη ή ελλιπής χρήση της μη λεκτικής επικοινωνίας
για την ενθάρρυνση του ομιλητή
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (ΕΓΔ)
Τα παιδιά με ΕΓΔ παρουσιάζουν:
- Απουσία αποριών και ερωτήσεων
- Απουσία χρήσης όρων ευγενίας
- Ηχολαλία (σε σοβαρές μορφές)
- Οι απαντήσεις τους είναι εκτός θέματος
- Αδυναμία αυτοδιόρθωσης των λαθών τους
- Μειωμένη πρωτοβουλία για έναρξη της συζήτησης
Στα παιδιά με ειδική γλωσσική διαταραχή η
γνώση των πραγματολογικών κανόνων υπάρχει, αλλά υστερεί η χρήση τους. Πιο συγκεκριμένα,
υστερούν στην αλληλεπίδραση με τους άλλους εξαιτίας των δυσκολιών στην επεξεργασία
πληροφοριών, που επηρεάζουν τη γλωσσική αντίληψη, αλλά και εξαιτίας των περιορισμών
που παρουσιάζουν στη γλωσσική έκφραση. Ανταποκρίνονται σε χαμηλότερο επίπεδο κοινωνικά
από τους συνομηλίκους τους και στους ενήλικες κυριαρχεί η εικόνα της «ανωριμότητας»
και της μειωμένης αρχηγικής ικανότητας
Ο Leonard (1986) συνέκρινε την ποιότητα των
απαντήσεων των παιδιών με ΕΓΔ και μικρότερων σε ηλικία παιδιών στα πλαίσια μίας
συζήτησης. Παρατήρησε ότι όλα τα παιδιά παρήγαγαν μονολεκτικές απαντήσεις
ή παρείχαν περισσότερες πληροφορίες από αυτές που απαιτούσε ο ενήλικας που ρωτούσε.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΜΕ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΗ - ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (ΣΠΔ)
Τα παιδιά με ΣΠΔ παρουσιάζουν :
- Μεγαλόφωνη ομιλία
- Δυσκολία εύρεσης λέξης
- Αντικοινωνική συμπεριφορά
- Δυσκατάληπτο τρόπο έκφραση
- Φλυαρία σε συνδυασμό με υπερλεξία
- Φτωχή συντήρηση του θέματος της συζήτησης
- Αδυναμία στη χρήση της λογικής σκέψης και στην εξαγωγή
συμπερασμάτων
Οι Rapin και Allen(1983) έλαβαν υπόψιν
τους ότι η γλωσσική αυτή διαταραχή αποτελεί χαρακτηριστικό των παιδιών με αυτισμό,
χωρίς αυτό να ισχύει πάντα. Δηλαδή όλα τα παιδιά που παρουσιάζουν προβλήματα στο
σημασιολογικό και πραγματολογικό κομμάτι της γλώσσας δεν ανήκουν αυτόματα και στο
αυτιστικό φάσμα.
Οι Bishop και Adams χρησιμοποίησαν μια μη
σταθμισμένη μέθοδο, ανάλυση συζήτησης, με στόχο να περιγράψουν τα γλωσσικά χαρακτηριστικά
των παιδιών με ΣΠΔ. Βρέθηκε ότι μερικά παιδιά μπορούσαν να ξεχωρίσουν από άλλα παιδιά
με ΕΓΔ διαμέσου συγκεκριμένων πραγματολογικών χαρακτηριστικών(υψηλό βαθμό εισαγωγών
σε συζήτηση, αλλά οι συναλλαγές τους δεν ήταν τόσο πλούσιες όσο αυτές που είχαν
τα παιδιά ΕΓΔ), αλλά επίσης και ότι τα παιδιά με ΣΠΔ παρουσίαζαν πολλές συντακτικές,
σημασιολογικές και πραγματολογικές ελλείψεις.
Για τη διαφορική διάγνωση του Αυτισμού, της
Ειδικής Γλωσσικής Διαταραχής και της Σημασιολογικής- Πραγματολογικής Διαταραχής
κρίνεται απαραίτητη η χρήση κατάλληλων σταθμισμένων διαγνωστικών μεθόδων
(tests), που εξετάζουν τις επιδόσεις των υποκειμένων στη χρήση του λόγου.
Ενδεικτικά αναφέρονται παρακάτω κάποια από τα tests που μπορούν να χρησιμοποιηθούν:
TOPL(Test of Pragmatic Language), CELF(Clinical Evaluation of Language
Fundamentals), Δοκιμασία Γλωσσικής Αντίληψης και Έκφρασης. Απαραίτητη όμως είναι
πάντα η καλή κλινική παρατήρηση.
Αναφορές:
Adams,C., Brown,B., Edwards,M., Developmental
Disorders of Language. London :
Whurr Publishers Ltd, 1997
Bishop, D. V. M. , Uncommon Understanding:
Disorders of Language Comprehension in Children, Cambridge, UK:
Psychology Press Ltd, 1999
Bishop,DVM., Edmundson, A., Language impaired
4 – year olds, cited in Adams, Brown, Edwards (eds) Developmental Disorders
of Language. London : Whurr Publishers Ltd, 1987
Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders – Fourth Edition (DSM – IV).
Leonard, L. B., Children with Specific
Language Impairment, London: The MIT Press, 2000
Rapin,I., Allen,D.,A. , Developmental
language disorders, cited in Adams, Brown, Edwards (eds) Developmental
Disorders of Language. London : Whurr Publishers Ltd, 1983
Βογινδρούκας, Ι. & Sherrat, D., Οδηγός Εκπαίδευσης Παιδιών με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές, Αθήνα: Ταξιδευτής, 2005