Τριχόπτωση γένους θηλυκού
Αν και θεωρείται κατεξοχήν ανδρικό πρόβλημα, η αλήθεια είναι πως οι
γυναίκες έχουν τις ίδιες πιθανότητες με τους άνδρες να εκδηλώσουν τριχόπτωση –
και μάλιστα την παρουσιάζουν με σχεδόν την ίδια συχνότητα, καθώς αποτελούν
περισσότερο από το 40% των πασχόντων.
Παρότι, όμως, η αλωπεκία είναι κοινό πρόβλημα, έχει σημαντικές διαφορές
ανάμεσα στα δύο φύλα. Ο Δημήτρης Ρηγόπουλος, καθηγητής Δερματολογίας στην
Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής στην Δερματολογική
Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν», παρουσιάζει τα νεότερα
δεδομένα γι’ αυτήν.
Σε τι διαφέρει η γυναικεία από την ανδρική
αλωπεκία;
Οι διαφορές εντοπίζονται τόσο στον τρόπο εμφάνισης όσο και στους
υποκείμενους βιολογικούς μηχανισμούς και στα αίτια. Μάλιστα οι παρατηρούμενες
διαφορές είναι τόσο έντονες, ώστε διεθνώς πλέον μιλάμε για γυναικείου τύπου
αλωπεκία (female pattern hair loss - FPHL) αντί για ανδρογενετική αλωπεκία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν παρατηρούνται στις γυναίκες κρούσματα τριχόπτωσης που
οφείλονται στην υπερπαραγωγή τεστοστερόνης, όπως ισχύει στους άνδρες. Απλώς,
πολλές φορές συμμετέχουν και άλλοι μηχανισμοί, όπως ορισμένα ένζυμα που
φαίνεται ότι επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο τις γυναίκες.
Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε πως με τον όρο «γυναικείου τύπου αλωπεκία»
αναφερόμαστε στην κλινική εκδήλωση της αλωπεκίας και όχι στα αίτιά της.
Πώς εκδηλώνεται η γυναικείου τύπου αλωπεκία;
Συνήθως διατηρείται η τριχοφυΐα στους κροτάφους και στο μέτωπο, αλλά
παρατηρείται έντονη λέπτυνση των τριχών στην βρεγματική περιοχή («καπάκι») και
στην κορυφή της κεφαλής.
Αν και αρχικά η αλωπεκία εκδηλώνεται με αυξανόμενη απώλεια των μαλλιών, με τον
καιρό το κύριο χαρακτηριστικό είναι η μείωση της πυκνότητας των μαλλιών και η
λέπτυνσή τους.
Ετσι, οι προσβεβλημένες γυναίκες βλέπουν μείωση στον όγκο των μαλλιών τους ή
όταν χτενίζονται συνειδητοποιούν ότι μπορούν να δουν το δέρμα του κεφαλιού
τους, το οποίο παλαιότερα δεν φαινόταν. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους άνδρες, δεν
εκδηλώνουν αυτό που όλοι ξέρουμε ως φαλάκρα στους κροτάφους, γύρω από το μέτωπο
ή/και στην κορυφή και στο πίσω μέρος του κρανίου.
Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται;
Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία μετά την εφηβεία, αν και έχουν
παρατηρηθεί δύο κύριες ηλικίες έναρξης: από την εφηβεία έως τα πρώτα χρόνια της
τρίτης δεκαετίας της ζωής (αυτή είναι η πρώιμη έναρξη) και από τα 40 έως τα 50
χρόνια (όψιμη έναρξη).
Ποιος είναι ο ρόλος της κληρονομικότητας;
Ως φαίνεται είναι ισχυρός, κυρίως στις γυναίκες με πρώιμη γυναικείου τύπου
αλωπεκία, στις οποίες παρατηρείται ισχυρότερο οικογενειακό ιστορικό
ανδρογενετικής αλωπεκίας (της κλασικής ανδρικού τύπου φαλάκρας που σχετίζεται
με την τεστοστερόνη).
Οι γυναίκες αυτές έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να έχουν ιστορικό
δασυτριχισμού (έντονη τριχοφυΐα στο «μουστάκι» και στο σαγόνι), επίμονης ακμής
κατά την ενήλικη ζωή ή ακανόνιστων εμμήνων ρύσεων.
Ολα αυτά αποτελούν δυνητικές ενδείξεις υπερπαραγωγής ανδρογόνων στον οργανισμό τους
ή ανδρογονικής υπερευαισθησίας – όπως, λ.χ., συμβαίνει σε προβλήματα όπως το
σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών.
Ποια είναι τα αίτια της αλωπεκίας στις γυναίκες;
Η αλωπεκία στις γυναίκες μπορεί να έχει πολλές υποκείμενες αιτίες και αυτός
είναι ο λόγος για τον οποίο απαιτείται ιατρική διερεύνηση κάθε περιστατικού
ξεχωριστά.
Με την εξέταση από τον δερματολόγο ιατρό, καταρχήν, θα ξεκαθαριστεί εάν
πρόκειται για γυναικείου τύπου αλωπεκία ή άλλες μορφές, όπως η τελογενής
τριχόρροια, η γυροειδής αλωπεκία και η ουλωτική αλωπεκία.
Επιπλέον, με τις εξετάσεις αίματος που κατά κανόνα ζητούνται μπορεί να
εντοπιστούν τυχόν υποκείμενα νοσήματα που προκαλούν γενικευμένη απώλεια τριχών
ή συμβάλλουν στην αλωπεκία, όπως οι παθήσεις του θυρεοειδούς, το σύνδρομο
πολυκυστικών ωοθηκών, η σιδηροπενική αναιμία (αν και ο ρόλος της αποτελεί ακόμη
αντικείμενο διχογνωμιών) κ.ά.
Αναλόγως με το είδος της αλωπεκίας και την αιτία που θα βρεθεί καθορίζεται και
η θεραπευτική αγωγή.
Αριθμοί
100.000 τρίχες έχουμε στο κεφάλι μας
10-40 φορές αναπτύσσεται, πεθαίνει και αναγεννάται κάθε τρίχα έως ότου
ολοκληρωθεί οριστικά ο κύκλος της
50-100 τρίχες χάνουμε φυσιολογικά κάθε μέρα
40% των ατόμων με τριχόπτωση είναι γυναίκες
Φάσεις εξέλιξης
Κάθε τρίχα περνάει από τρεις φάσεις εξέλιξης:
* Αναγενής. Διαρκεί 2-6 χρόνια και είναι η φάση της ανάπτυξης
* Καταγενής: Διαρκεί περίπου 1 μήνα και είναι η φάση της εξασθένησης και
της «προετοιμασίας» της τρίχας για την πτώση της
* Τελογενής: Διαρκεί περίπου 3-5
μήνες και είναι η φάση της πτώσης της τρίχας. Η ρίζα της όμως εξακολουθεί να
υπάρχει, και έτσι έπειτα από λίγο καιρό η τρίχα αναγεννάται
Διάγνωση της τριχόπτωσης
Η διάγνωση της τριχόπτωσης γίνεται με:
* Λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού. Ο γιατρός καταγράφει, μεταξύ άλλων,
φάρμακα που λαμβάνει η ασθενής, αλλεργίες, οικογενειακό ιστορικό, διατροφή,
καθώς και στάδιο εμμήνου κύκλου, εγκυμοσύνη ή εμμηνόπαυση
* Προσεκτικό έλεγχο του τριχωτού της κεφαλής.
* Αξιολόγηση τριχοφυΐας στο υπόλοιπο σώμα
* Αιματολογικές εξετάσεις (λ.χ. ορμονικές)
* Πιθανή βιοψία, για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της αλωπεκίας και να
καθοριστεί η καλύτερη θεραπεία
Αιτίες μαζικής αλωπεκίας
Εάν η τριχόπτωση εμφανιστεί μαζικά και απότομα, μπορεί να οφείλεται σε
παράγοντες όπως:
* Ορισμένοι νόσοι (λ.χ. ασθένειες του θυρεοειδούς, ερυθηματώδης λύκος,
νευρογενής ανορεξία, ίσως σιδηροπενική αναιμία)
* Φάρμακα (λ.χ. αντισυλληπτικά, χάπια θυρεοειδούς, αντινεοπλασματική αγωγή)
* Πρόσφατη εγκυμοσύνη (συνήθως 2-4 μήνες μετά)
* Κακή διατροφή (έλλειψη θρεπτικών συστατικών)
* Άγχος
* Μεγάλο χειρουργείο (συνήθως 2-3 μήνες μετά)
Η διατροφή
Η σωστή διατροφή είναι απαραίτητη για υγιή μαλλιά. Απαραίτητα για την υγεία
τους είναι:
* Πρωτεΐνες (από αυγά, ψάρια, κοτόπουλο, γαλακτοκομικά κ.τ.λ.)
* Ψευδάργυρος (καλές πηγές του είναι θαλασσινά, ξηροί καρποί κ.ά.)
* Βιοτίνη (καλές πηγές της είναι μοσχαρίσιο συκώτι, φιστίκια κ.ά.).
Οι θεραπείες
Η θεραπεία καθορίζεται αναλόγως με την αιτία.
* Εάν η αιτία είναι κάποια νόσος, η θεραπεία γι’ αυτή τη νόσο συνήθως
υποστρέφει την αλωπεκία.
* Εάν η αιτία είναι η λήψη φαρμάκων, η ολοκλήρωση της φαρμακευτικής αγωγής
ή η αλλαγή της (αναλόγως με την περίπτωση) μπορεί να υποστρέψει το πρόβλημα.
* Εάν οφείλεται στην ελλιπή διατροφή, η βελτίωσή της μπορεί να βοηθήσει
* Εάν είναι γυναικείου τύπου αλωπεκία, το φάρμακο μινοξιδίλη μπορεί να
συμβάλλει στην αναγέννηση των μαλλιών ή να επιβραδύνει την απώλεια.
* Σε ορισμένες παθήσεις, την αναγέννηση των μαλλιών μπορεί να επιταχύνει
και η τοπική ή ενέσιμη λήψη κορτιζόνης
* Η μεταμόσχευση μαλλιών είναι μία ακόμα λύση, όταν η αιτία της αλωπεκίας
είναι μη αναστρέψιμη, ενώ οι γυναίκες μπορεί να βοηθηθούν προσωρινά και από
κομμωτικές τεχνικές που καλύπτουν το κρανίο.
ΠΗΓΕΣ: American Academy of Dermatology,
North American Hair Research Society