Αξιοποιώντας τον θυμό των παιδιών
Τριανταφυλλιά Χαρίλα,
Ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
MSc Εργασιακή Υγεία
Ειδίκευση στη Συστημική -οικογενειακή ψυχοθεραπεία
Τα αρνητικά συναισθήματα των παιδιών και κυρίως εκείνο του θυμού προκαλούν φόβο και στα παιδιά και στους γονείς. Αυτό συμβαίνει επειδή συνήθως τα συναισθήματα αυτά τα συνοδεύει μια σύγκρουση, μια κρίση, ένα περιστατικό που δυσκολεύονται – όλοι – να διαχειριστούν. Παρόλα αυτά, το συναίσθημα του θυμού των παιδιών όχι μόνο μπορεί πραγματικά να αποτελέσει μια ευκαιρία για σωστή διαπαιδαγώγηση, αλλά είναι ένα από τα πιο λειτουργικά συναισθήματα όταν αξιοποιηθεί με τον κατάλληλο τρόπο.
Η διαχείριση των καταστάσεων κρίσεων, συγκρούσεων ή τσακωμών μπορεί να αποτελέσει μια μικρογραφία του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί μια οικογένεια ή ομάδα (σχολική τάξη) και μια αποτύπωση των δυναμικών της. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από αυτές τις καταστάσεις εκπαιδεύουμε και διαπαιδαγωγούμε ένα παιδί. Οι «παρεξηγήσεις» στην έκφραση αρνητικών συναισθημάτων και κυρίως του θυμού έγκεινται σε κάποια βασικά σημεία. Αρχικά, είναι σημαντικό να καταλάβουν οι γονείς, ότι η έκφραση θυμού από το παιδί αποτελεί κάτι διαφορετικό από μια πρόκληση της εξουσίας τους. Ο θυμός τους είναι πραγματικός και αφορά ένα συγκεκριμένο περιστατικό. Δεν αποτελεί μια απόδειξη της ανικανότητας του γονιού, ούτε αντιπροσωπεύει απλώς «μια ακόμη αναθεματισμένη ικανότητα που πρέπει να τακτοποιήσουμε». Αν καταγραφεί με αυτό τον τρόπο, αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι πολύ πιο δύσκολο να διαχειριστεί από το γεγονός που το πυροδότησε.
Εξίσου σημαντικό είναι η πλήρης αποδοχή χωρίς όρους των συναισθημάτων των παιδιών. Η αποδοχή όλων των συναισθημάτων δεν σημαίνει αποδοχή όλων των συμπεριφορών. Το παιδί πρέπει να γνωρίζει και να κατανοεί σαφέστατα τις συνέπειες της κακής συμπεριφοράς. Όμως, πρέπει τα παιδιά – και οι γονείς – να αντιληφθούν ότι το να είναι θυμωμένα δε σημαίνει ότι έχουν κακό χαρακτήρα ή ότι μισούν το πρόσωπο με το οποίο έχουν θυμώσει. Τα παιδιά θεωρούν ότι η κακή διάθεση είναι συνώνυμη του κακού παιδιού. Έτσι, προσπαθούν να κάνουν ότι μπορούν για να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των σημαντικών προσώπων της ζωής τους – γονείς, δάσκαλοι, παππούδες. Γίνονται ειδήμονες στην απόκρυψη και την παρασιώπηση. Ακόμη περισσότερο, κάνουν ό,τι μπορούν για να μην αισθάνονται. Πρέπει να καταλάβουν ότι το πρόβλημα δεν είναι τα συναισθήματα τους, αλλά η κακή συμπεριφορά τους.
Έτσι, προχωρώντας οι γονείς πέρα από την αποδοχή, βάζουν όρια στην ανάρμοστη συμπεριφορά και διδάσκουν στα παιδιά πώς να χειρίζονται τα συναισθήματά τους, πώς να βρίσκουν τις κατάλληλες διεξόδους και πώς να λύνουν τα προβλήματά τους.